พระสุมนเถรเป็นผู้นำพระพุทธศาสนานิกายลังกาวงศ์จากสุโขทัยเข้ามาสู่อาณาจักรล้านนา ในสมัยพระเจ้ากือนา (พ.ศ. ๑๘๙๘-๑๙๒๘) พระองค์โปรดให้หมื่นเงินกองกับผ้าขาวสายเป็นผู้ไปอาราธนาพระสุมนเถรจากเมืองสุโขทัย เมื่อรับคำอาราธนาแล้ว พระสุมนเถรพร้อมด้วยศิษย์ได้เดินทางมาเชียงใหม่และได้อัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุมาด้วย โดยเข้าพำนักที่วัดพระยืน เมืองหริภุญไชยก่อน ในปีระกา เดือนเจียง วันศุกร์ ปี จ.ศ. ๗๓๑ (พ.ศ. ๑๙๑๒) ขณะที่พำนักอยู่วัดพระยืนนั้น พระสุมเถรให้ทำการปฏิสังขรณ์พระพุทธรูปยืน ๓ องค์ที่ประทับอยู่ด้านใต้ ด้านเหนือ ด้านตะวันตกของพระธาตุ ต่อมาได้ให้สร้างปราสาทขึ้น ๑ หลังภายในวัดพระยืน ในวันที่พระเจ้ากือนาทำการสรงน้ำพระธาตุนั้น พระธาตุได้แสดงปาฏิหาริย์เวียนไปมาในขันทองแล้วเปล่งรังสีรัศมีด้วยประการต่าง ๆ ต่อมาพระเจ้ากือนาได้สถาปนาให้เป็นมหาสวามี ขนานนามว่า สุมนปุปผรตนมหาสวามี เรื่องราวของพระสุมนเถรมีกล่าวไว้โดยละเอียดทั้งที่เป็นประวัติของพระสุมนเถรตั้งแต่ครั้งที่ยังจำพรรษาอยู่ที่เมืองสุโขทัย และเมื่อรับอาราธนามาที่เมืองลำพูน ตลอดถึงโอวาทคำสอนต่าง ๆ เป็นต้น